Vanuit (hopelijk) de piek van de Coronacrisis, lijkt onverstoorbaarheid moeilijker dan ooit bereikbaar. We worden bestookt met boodschappen van vertrouwen, hoop, in elke crisis schuilt een opportuniteit. En om die opportuniteit te kunnen voelen, is er eerst nood aan een zekere rust.

Wat uitleg, mentaal kader kan helpen om het vertrouwen te krijgen dat je je onverstoorbaarheid op elk moment kunt oproepen. Het gaat niet vanzelf, vanzelf reageer je automatisch, reflexmatig. Er is een moment van stilstaan en beslissing nodig om het op te roepen. Het kan echter wel een gewoonte worden, zelfs een postuur/attitude wanneer je het vaak genoeg oefent. Dankzij neuroplasticiteit kunnen we onze automatische reflexen sturen en nieuwe automatische paden aanmaken. Zo wordt een gewoonte uiteindelijk een persoonlijkheid.

Zich vandaag een houding van onverstoorbaarheid aanmeten om zo steeds beter met een dagelijkse nieuwe realiteit om te kunnen, is een mooie competentie. Of je nu een leider, teamlid, ouder, vriend, partner, …. bent. Voor jezelf in de eerste plaats. En tegelijkertijd kun je zelf onverstoorbaarheid in de relaties rond je creëren ook. Als jij onverstoorbaar blijft, worden de anderen om je heen dat ook veel makkelijker.

Wat er gebeurt er in ons zenuwstelsel ?

We hebben allemaal een zone van veerkracht en onverstoorbaarheid. Dit is de zone van affectregulatie waarin ons autonoom zenuwstelsel goed werkt en het sympatische en parasympatische zenuwstelsel vanzelf balanceren. Als er teveel spanning komt, reguleert men in normale omstandigheden zichzelf en gaat het parasympatische zenuwstelsel de overdaad aan sympatische activatie balanceren. Of omgekeerd.

Ons sympatisch zenuwstelsel is onze gaspedaal. Die geeft energie, laadt je systeem op, doet doelen bereiken, in gang schieten, actie nemen, … . Het parasympatische zenuwstelsel is onze rempedaal, doet ons tot rust komen, verteren, … . Wanneer we ons veilig en onverstoorbaar voelen, hebben we voldoende veerkracht om de dingen op een goede manier aan te kunnen, plezier te hebben in de actie en in de rust, tot echte connectie te komen, hoop en opportuniteit te zien, spontaan te kunnen zijn en handelen.

Wanneer we ons echter onveilig voelen, gaat dit systeem overreageren. Onze ruw-emotionele delen in onze hersenen, ons reptielen-brein (hersenstam), en het paleolimbische deel van ons brein (amygdala, hypocampus, hypothalamus, hypofyse) treden in volle actie. We gaan (metaforisch) vluchten of vechten, ons sympatisch systeem wordt overgeactiveerd. Dit zijn metaforische reacties maar in ons lijf is het heel erg echt. Bloed stroomt naar onze ledematen, het hart klopt sneller, we zweten, onze bloeddruk verhoogt, cortisol en adrenaline worden geproduceerd. Indien onze gaspedaal volledig ingedrukt wordt, en te aanhoudend, geraken we uitgeput. De intensiteit van onze reacties is net iets ‘te’, er is tegelijkertijd een impulsiviteit en een gevoel van nood aan controle, een faalangst, er hangt (te) veel van af. Ik benoem deze delen als “ruw-emotionele” delen omdat de emotie sterker voelt dan onszelf. We weten ergens wel dat we niet gepast reageren maar het is een reactie die letterlijk sneller is dan we het cognitief en rationeel kunnen bedenken.

We kunnen ook parasympatisch in overdrive gaan, we voelen ons depressief, teneergeslagen, uitgeput ook al hebben we geslapen. We voelen niks meer, geraken gedissocieerd, connectie wordt moeilijk en we kruipen in onze schulp.

Helemaal vervelend wordt het wanneer onze gas- en rempedaal tegelijk helemaal ingedrukt worden. Dit voelt als een auto met een gierende motor die blijft stilstaan omdat de rem ingedrukt is. Het energieverlies dat we dan voelen, is massief. De innerlijke activatie is heel hoog maar van buitenaf niet noodzakelijk zichtbaar. Het giert alleen vanbinnen. En zelfs dat gieren kan je na een tijd afschakelen omdat deze paniek voelen niet houdbaar blijft op termijn. Je lichaam voelt het echter nog steeds wel, je voelt je doodop.

Hoeveel veerkracht je hebt, hoe onverstoorbaar je van nature bent, hangt af van verschillende factoren:

hoe jij prikkels over het algemeen al filtert, loopt dat makkelijk dan geraak je minder snel geactiveerd. Ben je hoogsensitief, prikkelgevoelig, dan belast dit al je systeem en heb je minder over van je onverstoorbaarheids-bandbreedte.
hoe je huidig support-netwerk eruitziet. Heb je mensen bij wie je voldoende regelmatig tot rust kan komen ? We kunnen het zenuwstelsel van anderen gebruiken om zelf tot rust te komen. Dat is wat gebeurt bij babies die door de mama vastgepakt en getroost worden. Het zenuwstelsel van de baby ontwikkelt zich en leert balanceren in resonantie met het zenuwstelsel van de (veelal) moeder.
je genetische achtergrond maakt je net gevoeliger of minder reactief
je persoonlijke context vandaag die het leven iets moeilijker of lichter dragen maakt
je eigen ervaringen met trauma in je verleden, die nu extra geprikkeld kunnen worden. Daarbij worden net ofwel je traumadelen geprikkeld ofwel je aanpassingsdelen die nu net harder moeten werken. Als je daarbij de gewoonte had om in het werk en het doen te vluchten en je valt vandaag gedwongen stil, maakt dat het er niet makkelijker op omdat ook je aanpassingsmechanisme vandaag voorlopig niet werkt

Als je al makkelijk geprikkeld wordt, kan het lezen van deze tekst helpen of net niet.

Het goede nieuws is dat je je zone van onverstoorbaarheid dankzij je middelste prefrontale cortex kan groter maken. We hebben allemaal dit deel van onze hersenen, we hebben allemaal dus een natuurlijk helend vermogen. Het vermogen om onszelf tot rust te brengen, zelfs ons autonoom zenuwstelsel te beïnvloeden.

Zoals je kunt zien, maakt dit deel van je hersenen omdat het terug plooit, net makkelijk snelle want korte verbindingen met de oude ruw-emotionele delen in je brein. Ook al reageren die eerst, je kunt het veel sneller beginnen opmerken, de signalen van je zenuwstelsel leren herkennen, zowel wanneer je overgeactiveerd bent (sympatisch) als wanneer je ondergeactiveerd bent (parasympatisch). Jezelf observeren zet meteen al een volledige automatische reflexmatige reactie stop. Bewustzijn is het begin van verandering. Dit deel van de prefrontale cortex reageert adaptief, aangepast aan de context. Het doet je je stress voelen en observeren zodat je zou stil staan en je automatische reflex in vraag stellen, en gepaster reageren aan de situatie van vandaag. Dit proces zelf gebeurt niet automatisch maar is een beslissing die je moet nemen. De beslissing om vaak genoeg even te pauzeren, afstand te nemen, te observeren wat er gebeurt en te beslissen dat het nu misschien anders kan.

Het is zo dat we in ons geheugen situaties, contexten en reacties opgeslagen hebben. Ons systeem grijpt in eerste instantie terug naar die opgeslagen reacties en aanpassingsstrategieën. We blijven die dus reflexmatig doen ook al zijn die vandaag niet noodzakelijk gepast. We activeren dus m.a.w. zelf ons autonoom zenuwstelsel automatisch op basis van het verleden …. en zo herhalen we dus eigenlijk vaak zelf ons verleden … zonder dat we het willen, of dat het vandaag nog gepast is.

De sensatie van stress (over- of onderactivatie) is dus een signaal om stil te staan. En ons zenuwstelsel terug te gaan balanceren, of nog, wat onverstoorbaarheid binnen te brengen.

Ik neem je in volgende blogs mee naar hoe je dat kan doen. Stay healthy, tuned and connected !

Lees en leer mee